آمبليوپي چيست ؟

نام ديگر آمبليوپي ، تنبلي چشم  يا lazy eye است .

مغز و چشم براي ايجاد بينائي خوب باهم كار مي كنند . نوري كه داخل چشم مي شود با ايجاد سيگنالهاي عصبي از طريق عصب بينائي به مغز مي رود . تنبلي چشم يك اصطلاح پزشكي است و زماني به كار مي رود كه ديد يكي از چشمها كاهش يافته است و علت آن عدم تكامل نرمال سلولهاي بينائي قشر مغز است . خود چشم به تنهايي مشكلي ندارد اما به طور طبيعي كارايي ندارد .

 شيوع آمبليوپي چگونه است ؟

آمبليوپي شايعترين علت كاهش بينائي در بچه هاست. شرايطي كه تقريباً در 2 تا 3 بچه از هر 100 نفر وجود دارد . تخمين زده شده كه تقريباً 3% بچه ها در آمريكا درجاتي از اختلال بينائي به علت آمبليوپي را دارند ، مگر اينكه در اوايل طفوليت تحت درمان موفقي قرار گرفته باشند . آمبليوپي در صورت عدم درمان تا دوران بزرگسالي باقي مي ماند و شايعترين علت اختلال بينائي يك چشمي در بچه ها و بالغين جوان و ميانسال  مي باشد .

علت و علائم آمبليوپي چيست ؟

آمبليوپي توسط هر شرايطي كه تكامل يا استفاده از بينائي طبيعي چشم را تحت تاثير قرار دهد ، ايجاد  مي شود . مثلاً مي تواند به علت استرابيسم (لوچي) كه يك عدم تعادل در قرارگيري دو چشم است ، ايجاد شود . لوچي مي تواند باعث انحراف چشمها به داخل ، خارج، بالا يا پايين شود . گاهي آمبليوپي  به علت شرايطي مثل آب مرواريد در چشم ايجاد مي شود. 

آيا آمبليوپي  قابل درمان است ؟

طي 6 سال اول زندگي ، سيستم بينايي خيلي سريع رشد وتكامل مي يابد و ارتباطات پيچيده أي بين چشم و مغز ايجاد مي شود . ما هنوز هم اطلاعات لازم  براي ايجاد اين ارتباطات چشم به مغز در بچه هاي بزرگتر و بالغين نداريم ,لذا موفقيت در درمان آمبليوپي به سن بيمار وابسته است .

درمان آمبليوپي چيست ؟

اغلب والدين به اشتباه اميدوارند كه تنبلي چشم فرزندشان تنها با عينك بهبود يابد ، اما عينك به تنهايي در درمان آمبليوپي موثر نيست . چشمي كه به كار گرفته نشود ، گيرنده هاي مغزي كمتري را فعال مي كند و لازم است اين گيرنده هاي مغزي دوباره به كار گرفته شوند . اين امر از طريق بستن يك چشم و اصلاح عامل تنبلي چشم در سنين پايين انجام  مي شود .

تا چه سني تنبلي چشم قابل درمان است ؟

تنبلي چشم كه ناشي از قرارگرفتن كدورت در مسير بينائي است بايد در چند ماه اول شروع كدورت در چشمها درمان شود . اگر تنبلي چشم ناشي از انحراف چشم باشد در صورتيكه درمان قبل از سه الي چهار سالگي انجام شود ، موثرتر خواهد بود . البته در بچه هاي بزرگتر هم ممكن است تا حدودي بينائي بهبود يابد.

آمبيلوپي در بچه ها چگونه درمان  مي شود ؟

اگر درمان آمبليوپي در اوايل دوران كودكي يعني قبل از 7 سالگي انجام شود،  خيلي موثرتر خواهد بود . درمان آمبليوپي ، استفاده و كاركردن با چشمي است كه كاهش بينائي دارد . دو راه براي اين منظور وجود دارد :                           

1- آتروپين : يك قطره از دارويي به نام آتروپين يكبار در روز در چشم قوي تر ريخته مي شود تا حدي كه بينائي فرد رامختل و تار كند تا كودك مجبور شود چشم مبتلا به آمبليوپي را بكار برد . درمان با آتروپين بينائي  را در چشم ضعيف تر تحريك مي كند و به تكامل قسمتي از مغز كه  مسئول درك بينائي است ،كمك مي كند .

2- بستن چشم يا پچ كردن :با يك پچ يكنواخت و چسبنده چشم قوي تر را براي چند هفته تا چند ماه  طي يك برنامه خاص مي بندند. اين  درمان طفل را مجبور به استفاده از چشم آمبليوپ (تنبل ) مي كند . بستن باعث تحريك چشم  ضعيف تر به عمل بينائي شده و به تكامل قسمتي از مغز كه مسئول درك بينائي است  كمك  مي كند . براي اينكه عمل بستن چشم موثرتر باشد بايد حداقل شش ساعت در روز چشم بسته باشد ، مگر اينكه پزشك مربوطه توصيه ديگري كرده باشد . بستن چشم هنوز هم به عنوان روش استاندارد درمان تنبلي چشم تلقي مي شود .

اهميت پوشاندن چشم چيست؟

ممكن است پوشاندن چشم جهت درمان تنبلي چشم مشكل باشد اما شما بايد نتيجه نهايي آن را به خاطر داشته باشيد: شما به فرزندتان يك هديه عالي مي دهيد يعني توانايي خوب ديدن با هر دوچشم كه در طول زندگي ادامه مي يابد و گاهي باعث برطرف شدن انحراف چشم مي شود  ، شانس اشتغال وكارايي كودك در آينده بيشتر مي شود و خطر كوري نيز كمتر مي شود.

چه زماني مناسب براي پوشاندن چشم است ؟

بهتر است زمانيكه يكي از والدين فرصت دارد تا زمان كافي را باكودك بگذراند ، پوشاندن چشم آغاز شود اغلب ساعات و روزهاي اول پوشاندن چشم مشكلتر است و كودك مجبور است چشم ضعيف تر را به كار برد و با احساس عدم  شناخت و آگاهي از اين تجربه جديد مقابله كند . هرچند كه آگاهي معلم مدرسه از مشكل چشمي كودك شما لازم است اما شروع پوشاندن چشم در مدرسه كار مناسبي نيست . روزهاي پايان هفته و تعطيلات معمولاً بهترين زمان شروع بستن چشم است .

 به كودك اجازه دهيد كارهاي مورد علاقه اش را انجام دهد و بينايي كودك را با فعاليتهايي نظير ديدن يك برنامه تلويزيوني مطلوب ،  بازي هاي ويدئويي يا بازي با يك پازل تحريك كنيد . در ابتدا بازي كردن يا شركت در ساير فعاليتهاي خارج از منزل مشكل است . دادن جايزه براي پوشاندن چشم و مجازاتهاي كوچك براي نپوشاندن چشم ، ايرادي ندارد . زيرا تلاش شما  براي ايجاد يك بينايي خوب در فرزندتان است ، مسئله أي كه در آينده ، اعتماد به نفس ، ظاهر و حتي اشتغال وي موثر خواهد بود.

چه فعاليتهايي در زمان پوشاندن چشم بهتر است انجام دهيد ؟

بهترين فعاليتها ، اعمالي اند كه بينايي كودك را تحريك كرده و وي را وادار به دقت بيشتري در جزئيات كند . مثلاً بازيهاي ويدئويي از دور بيشترين بهبود بينايي را دركمترين مدت به دنبال دارد . اما هر فعاليت محرك بينايي كه مورد علاقه كودك باشد ، مي تواند مفيد باشد .

آيا پوشاندن چشم انحرافات چشم را نيز درمان مي كند؟

هدف اصلي از پوشاندن چشم بهبود بينائي چشم ضعيف تر است و اكثراً انحرافات چشم ادامه مي يابد . اما گاهي انحراف چشم با اين درمان كمتر مي شود . در صورتي كه براي اصلاح انحراف چشم عمل جراحي نياز باشد ، بهبود بينائي حاصل از پوشاندن چشم ضعيف به حفظ نتيجه جراحي در راست قرار گرفتن چشمها پس از عمل كمك خواهد نمود.

چه مدتي لازم است پوشاندن چشم ادامه يابد ؟

هدف اوليه از پوشاندن چشمها بدست آوردن بهترين و بيشترين بينائي ممكن است . در بچه هاي كوچك تر  معمولاً نتيجه خيلي خوبي حاصل مي شود . برخي از بچه ها فقط با چند هفته پوشاندن چشم سالم بهبودي هميشگي خواهند داشت . با اين وجود در اكثر بچه هاي ديگر چند هفته تا چند سال لازم است عمل پوشاندن چشم سالم ادامه يابد . معمولاً در سن 9 سالگي وضعيت بينائي كودكان ثابت مي شود و پس از اين زمان ديگر نيازي به پوشاندن چشم نيست اما بهتر است معاينات منظم چشمي حداقل تا 9 سالگي ادامه يابد .